Dugang ag Libre nga CR para sa Tanan

Sangka panan-awan (news analysis) ni Darwin T. Tapayan

GINADUSO MAKARON SA Sangguniang Bayan it Kalibo ro zero open defecation ukon ro paghigku kon siin-siin eang bangud sa kakueangan it CR ukon kaselyas. Suno kay SB member Cynthia Dela Cruz, may 243 ka panimaeay ro nagakinahangean it mga toilet ag daya nga mga panimaeay hay maeapit sa Aklan River ag sa mga baybayon. Manami raya nga balita.

Angot kara, dapat man nga taw-an it atensiyon ku lokal nga gobyerno ro pagdugang it pampublikong CR. Bangud ro Kalibo hay sentro it komersiyo, gobyerno, ag nagabahoe nga turismo, adlaw-adlaw maabung tawo ro nagaadto ag nagaagi sa banwa. Mawron nga kinahangean it mga tawo ro maeapit nga mga CR iskapin pa sa mga pampublikong lugar. Kinahangean man nga raya hay malimpyo ag libre para sa tanan.

Sa Kalibo Public Market halimbawa, sa kaabuon it tawo adlaw-adlaw, maabu ro nagagamit it isaeahanon nga CR. Maobserbahan nga pilang bato eang ro toilet ag kon amat nagakakueang sa tubi, maayos ag malimpyo nga toilet bowl. Duyon man ro sitwasyon sa Kalibo Shopping Center. Daya hay nagadismaya sa mga tawo kapin pa sa mga turista nga nagakinahangean it comfort, malimpyo ag accessible nga CR.

Sambilog pa, kinahangean nga mangin libre ro tanan nga public CR. May pila abi nga public CR nga may P5.00 nga toilet/CR fee. Ginasugid nga raya nga fee hay para sa maintenance it CR para mangin desente tan-awon apang ro mga raya kon amat hay owa it sabon, toilet paper, maayos nga water system, ag mga panlimpyo. Buot singhanon, kueang ro serbisyo. Dugang kara, ro pagsinueuktan hay nagatueod sa iba kapin pa sa mga pobre nga mag-ihi ukon maghigku kon siin-siin eang kaysa nga magbayad sanda. Owa kita naila kara bangud gusto naton it malimpyo ag bukon it maanghit nga palibot. Pwede kunta nga donasyon lang ro maintenance sa CR ag bukon it obligado. Sa kamatuoran, may mga pribado man nga mga CR nga accessible ag libre sa publiko. Euwas kara, manami ro anda nga serbisyo—malimpyo, may bastante nga tubi, sabon, toilet paper ag iba pa.

Do proper hygiene ag sanitation hay importante sa bukon it masakiton nga pumueuy-an. Do mayad ag accessible nga CR hay mabahoe nga bulig sa kawsa ngara. Dugangan kunta ro CR ag mangin libre para sa tanan! #

Do raya nga news analysis hay ginbasa ni Bombo Merani N. Esparcia sa programang Bombo News and Views morning edition it DYIN Bombo Radyo Kalibo ku Agosto 3, 2016.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Aklanon Common Greetings and Salutations

Prepared by Darwin Tapayan English Aklanon Hiligaynon Tagalog What is your name? Ano ro i’ng (imo nga) pangaean? Ano ang imo ngalan? Ano ang pangalan mo? I am… My name is… Ako si… Do a’ng (akon nga) pangaean hay… Ako si… Ang akon ngalan amo si… Ako si… Ang pangalan ko ay… Where do you live? Siin ka gaistar? Taga-siin ka hay? (informal) Diin ka gapuyo? Taga-diin ka haw? Saan ka nakatira? Taga-saan  ka? My companion is… Do a’ng kaibahan hay si… Ang upod ko si… Ang kasama ko ay si… How old are you? Pila i’ng edad? Pila ka eon? (informal) Pila na ang imo edad? Pila ka na? Ilang taon ka na? Ilan ka na? Who is with you? Sin-o ro i’ng kaibahan? Sin-o ang upod mo? Sino ang kasama mo? How are you? Hay? (info...
Read more

Patugma (Aklanon Riddles)

Image
gintipon ni Darwin Tapayan 1. Sambilog ro ginsudlan, tatlo ro ginguw-an. 2. Nagakamang eon ro unga, nagapungko pa eang ro ina. 3. Buktot nga tulay, sahi-sahi ro kulay. 4. Manaba kung nagatindog, mataas kung nakapungko. 5. Maisot eang si Nene, kaantigo eon magtahi-tahi. 6. Baeay ni Adan, indi mabasa it uean. 7. Eab-on, pali; eab-on, pali. 8. Si Nene kung mageupad, do buli nagaiwag. 9. Iya ko gintanom, idto nageabong. 10. Bukon it tawo, bukon it sapat: May daywa ka sungay. 11. Tubi sa mining-mining, indi maabot it hangin. 12. Bukon it tawo, bukon it sapat: kung siin ko ginpaeong, idto ro kabuhi nagdayon. 13. Dahon nga ginbungahan, bunga nga gindahunan. 14. Bukon it tawo, bukon it butang: daea ro baeay bisan siin ro paagtunan. 15. Bukon it tawo, bukon it sapat: Nagapanago si Toto, nakatunga ro ueo. 16. Bukon it taw, bukon it sapat, bukon it butang: may buhok, may mata, may baba, owa it eawas. 17. Sa gabii dahon, sa adlaw baston. Sabat: 1. eambong;...
Read more

“Mamugon”

Image
Aklanon spoken literature  includes kaeantahon (folk song) or kumpuso (song composition). According to some elderly, most of this spoken literature is used to serenade woman (locally known as harana ), lullaby ( hele in vernacular), as luwa being sang in wakes, among others. “Mamugon” (to harvest, especially rice plants) is one of this folk songs generally unwritten with unknown compositor had been pass on from our forefathers to our times. I have heard and knew this (at least this version) from my grandmother, Patricia Dela Cruz Tapayan, now 83 years old. The song relates the story of a typical farmer harvesting in a rice field with its dramatic story missing his/her died mother. Mamugon ako mamugon Sang gantang ro suhoe sa maghapon Alas dose ako pakan-on Oras eon nga ako paulion. Pag-abot sa baeay Mangayo ako it humay Tinuro ako ni Tatay Sa eusong ro paeay. Alinon ko ro paeay? Eawas ko hay nagapangabudlay; Kung buhi eang si Nanay Makaon ako...
Read more