AKLANON PROUD

news analysis ni Darwin Tapayan ‘Multiple entry, multiple exit’ raya ro nagaguwa makaron sa sikat nga isla it Boracay butang nga mabahoe nga paeag raya sa seguridad it mga bisita ag mga pumueuyo riya. Gin-aku ni Niven Maquirang, Caticlan jetty port administrator, sa ginpatigayun nga paghilibati (hearing) sa Sangguniang Panlalawigan nga owa napapatuman ro ‘one entry, one exit policy’ it probinsiya. Euwas abi sa main entry ag exit point nga Caticlan jetty port ag Cagban port sa isla, may an-om pa gali ka welcome center it mga resort nga naga-operate man sa mainland Malay nga ginagamit mang entry ag exit point it iba nga mga bisita. Do makahawag-hawag hay wa gid nagaagi sa security check ro mga bisita ngara ag mga bagahe nanda. Do Shangrila sa brgy. Yapak, Boracay hay may kaugalingon ta nga port; do mga baruto nga nagahalin sa Hambil, Romblon nagadungka man sa station 1 sa Boracay; indi man maitago nga ro back portion it isla eabi eon gid sa Bulabog beach ag bisan sa may ...

isang sanaysay ni Darwin Tapayan Pinangangambahan ngayon ng libu-libong mga mahihirap na benipesaryo ng Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4P’s) ng gobyerno na baka alisin na ang programang ito na para sa kanila ay nakatulong ng malaki. Gayunman mga kaibigan, hayaan nyo pong ibahagi ko sa inyo ang 4P’s na tiyak na magbibigay ng tulong sa atin hindi lamang sa mga pagkakataong ito kundi sa panghabambuhay. Tatawagin ko ang 4P’s na ito na 4P’s sa Pag-unlad sa Buhay.  Ang mga P na ito ay: Pangarap, Pananampalataya, Pagsisikap, at Paglilingkod. Ang mga ito ang napatunayan kong naging tulong sa akin sa kung anong mga tinatamasa kong mga pag-unlad sa buhay ngayon. Ang unang P ay Pangarap. Ang pag-unlad sa buhay ay nagsisimula sa pangarap. Ang pangarap ang siyang nagiging inspirasyon natin upang kumilos tungo sa pag-unlad. Ibig sabihin, sinuman ay hindi uunlad sa buhay na ito kung siya ay walang pangarap. Nawa ito ang iukit ng mga magulang sa kanilang mga anak na habang sa murang ed...

Sangka panan-awan (news analysis) ni Darwin T. Tapayan   Sambilog eang raya sa mga 'spaghetti wire' installation sa banwa it Kalibo.  Hara eon kuno ro tiyempo nga magapatigayon it ‘political will’ ro mga opisyales it banwang Kalibo may kaangtanan sa kabuhayon eon nga problema sa nagagumon ag ‘wa sa ayos nga pagkabit ag pagtakod it mga kable ag kuryente sa rayang banwa. Daya ro ginpahayag ni Vice Mayor Madeline Regalado sa nagtaliwan kara nga 16 th regular session it Sangguniang Bayan may kaangtanan sa resolusyon nga ginproponer ni SB Philip Y. Kimpo Jr. nga nagaayo sa alkalde nga istriktuhon ro pagpapaayos sa maeaw-ay nga pagtakod it mga kable ag kuryente sa banwa. Sa kamatuoran, mangku sampae raya sa bise alkalde ag sa alkalde bangud nga sa kabuhayon nanda nga nagpungko nga ospisyal sa banwa, naghueat pa sanda nga ro bata nga opisyal ro magapadumdom kanda. Iba gid man siguro kon nagakagueang eon, indi eon madumduman kon ano ro dapat asikasuhon. Ay sa bukon it h...

Sangka panan-awan (news analysis) ni Darwin T. Tapayan Ginakabuligan it rescue team ro sangka 55-anyos nga eaki matapos nga habungguan it nagahagunos nga van sa Brgy. Bulwang, Numancia. Imaw ra sambilog sa tatlo nga napatay sa sueod it sang-dominggo bangud sa paspas nga padaeagan it iba nga mga saeakyan. Ku nagtaliwan ng dominggo, ‘baw tatlo gid ro patay matapos nga masaeawig ukon mabanggaan it nagahagunos nga mga saeakyan iya sa probinsya it Akean! Patay gid ro 40-anyos nga maestra nga si Eden Benitez, daywang adlaw matapos nga masaeawig it kasunod nga armored van ro ginamaneho kara nga motorsiklo sa Brgy. Linabuan Sur, Banga. Natabu ra agahon ku nagtaliwan nga Oktubre 26, Miyerkules nga adlaw. Bangud sa madasig ro padaeagan it armored van, inapok gid ro makeueuoy nga manugturo sa sementado nga karsadahon ag nabasag gid ro ana nga helmet. Malala gid ro lastro nga naangkon na sa ueo euwas pa sa mga nina nana sa nagkaeain-eain nga parte ku anang eawas. Kanugon, ay bangud ea...

Sangka panan-awan (news analysis) ni Darwin T. Tapayan PASADO EON NGA layi ku Hunyo 21 ro Republic Act 10909 ukon “No Short Changing Act”. Dayang layi nagatao it penalidad sa mga negosyante nga nagasinsilyo it kueang, kendi, ukon ano pa man nga mga butang sa pihak nga kuwarta. Bisan pa nga raya hay 25 sentimos, sa una nga pageapas hay pwede nga mapinahan it multa nga P500.00 ro natungdan. Sa ikaywa nga pageabag hay multa nga P15K, tatlong buean nga pagkansela sa pag-operate it establisyimento ag sa ikatlo nga kahigayunan hay multa nga P25K ag pagsara sa pag-operate it negosyo. Apang bisan pa nga raya hay epektibo mga daywang dominggo eon, maabu sa gihapon ro nagaeapas sa raya nga kasuguan. Daya baea hay bangud owa pa sanda kasayud sa layi ukon raya hay sa ugali eon it mga negosyante? Kinahangean gid raya maeubtan it tanan nga mga negosyante kapin pa ro mga kabahin sa Micro, Small, ag Medium enterprises. Bukon it mayad nga rason sa pagnegosyo ro kueang ukon owa it pansinsilyo. Dik...

Sangka panan-awan (news analysis) ni Darwin T. Tapayan GINADUSO MAKARON SA Sangguniang Bayan it Kalibo ro zero open defecation ukon ro paghigku kon siin-siin eang bangud sa kakueangan it CR ukon kaselyas. Suno kay SB member Cynthia Dela Cruz, may 243 ka panimaeay ro nagakinahangean it mga toilet ag daya nga mga panimaeay hay maeapit sa Aklan River ag sa mga baybayon. Manami raya nga balita. Angot kara, dapat man nga taw-an it atensiyon ku lokal nga gobyerno ro pagdugang it pampublikong CR. Bangud ro Kalibo hay sentro it komersiyo, gobyerno, ag nagabahoe nga turismo, adlaw-adlaw maabung tawo ro nagaadto ag nagaagi sa banwa. Mawron nga kinahangean it mga tawo ro maeapit nga mga CR iskapin pa sa mga pampublikong lugar. Kinahangean man nga raya hay malimpyo ag libre para sa tanan. Sa Kalibo Public Market halimbawa, sa kaabuon it tawo adlaw-adlaw, maabu ro nagagamit it isaeahanon nga CR. Maobserbahan nga pilang bato eang ro toilet ag kon amat nagakakueang sa tubi, maayos ag malimpyo n...

ni Darwin Tapayan Nagulat kayo sa pamagat ng kolum na ito ano? Ang Aklanon ay maaring tumukoy sa mga taong tubong probinsiya ng Aklan o lenggwahe ng mga tao rito, kagaya ng Illongo, o Ilokano. Sinasalita rin ang Aklanon (o Inakeanon) sa ilang mga bayan ng Capiz. Nililinaw ng ilang diksyunaryo na ang dialekto ay isang uri ng o lokal na lenggwahe. Ang pahayag na ito ay batay sa kinatatakutan noon pa ng ngayon ay yumaong si Roman A. Dela Cruz, isang bantog na manunulat na nagtaguyod ng panitikang Aklanon. Sa kanyang tanyag na Five Language Dictionary (2004), ipinahayag niya ang pangamba na baka balang araw ay makalimutan na ng karamihan ang wastong gamit at ang dalisay na kalikasan kung paano ito sinasalita ng mga ninunong Aklanon. Kinumpirma ni Sumra Dela Cruz-Rojo, curator ng Museo it Akean at anak ni Roman Dela Cruz, na paunti-unti na ngang nawawala ang kadalisayan ng dialektong ito. Ito ang personal na sinabi niya sa akin taong 2009 pa sa isang tour sa museo ng grupo nami...