Si Dapae Dangaw*

mapig-od nga bersiyon ni Darwin Tapayan

Sin-o makapati maisot man may ikasarang?

Indi makapati si Anda nga nagbahoe it tuman ro anan nga tiyan bisan limang buean pa eang raya. Mangin si Ando nga ana nga asawa hay ginhadlukan sa kahimtangan ku anang asawa. Mas mabahoe pa raya sa siyam nga buean nga ginanabdos. Sa daya man nga buean, ginsakitan it tiyan si Anda ag manug-unga eon. Kumayampag sa umang si Ando. Dumaeagan raya nga nagakaeanunggo ro ueyo sa kakahuyan agud makaabot sa baeay ni Toyang sangka manugpaunga. Bangud sa may kahinaan eon si Toyang, mangku ueod reo ana kara nga panikangon—mahinay pa sa bao.

Tag umabot si Toyang, nalisdan gid imaw nga paungaon si Anda bangud sa kabahoe nga tiyan. Sumaka si Ando sa mataas nga tiyan ni Anda ag eumundag-eundag. Sa pilang eundag, umutot rob aye. Ag bangud ro paltera sa sikwayan, inapok raya it maeayo sa mabaskog nga eupok. Naguba man ro anda nga baeay.

Nakibot si Ando nga isaea ka dangaw nga unga ro gumuwa. Indi man makapati si Anda. Bangud kara ginpangaeanan nanda ro unga nga Dapae Dangaw. Gintatap raya it mag-asawa ag owa eon ginpahisayod sa mga kaeapitbaeay. Umabot sa gueang nga waeo si Dapae apang owa raya nagabahoe. Dugang pa kara, duyon eon lang ro pagkaugot it mag-asawa nga paspas raya magkaon nga sang ka kaldero nga humay hay kueang pa. Pobre eon, mas pa nga nagpobre ro kahimtangan it mag-asawa.

Agud matapna ro pagpangalisod, ginkasugtanan it mag-asawa nga hipos nga patyon ro unga. Ginsampit raya it ama sa kagueangan. Ginpapungko raya sa silong it puno samtang ginapakaon it abung prutas. Owa sa igtueupangod ni Dapae nga pagapukanon ro mabahoe nga puno sa eapit. Malisod man, ginpukan raya ni Ando hasta nga nakit-an nga naigpit ro unga. Malipayon raya nga umuli ag nagsugid sa asawa. Ginpasayod ni Anda nga owa sanda it panggatong nga kahoy. Maw eon lang ro anda nga kalipay tag may mabahoe nga pinutoe it kahoy nga nagapaeapit kanda. Apang ku ulihi nakibot nga si Dapae ro nagapas-an.

Uman nga gin-ingganyo raya it ama nga magpaliwa-liwa sa baybayon. Sakay sa baruto, gintapok ni Ando ro unga sa eawod nga abong pating. Malipayon imaw nga umuli ag nagsugid sa asawa. Ginpasayod it baye nga owa sanda it suea ruyong adlaw ag nagpangalisod ro daywa. Pilang ka ginutlo, nakibot sanda nga may mabahoe nga isda nga nagaeutaw papaeapit. Nagmudlo ro mata ag nadueaan it animo si Anda tag makit-an nga pas-an raya ni Dapae.
Napamatud-an it mag-asawa nga gamhanan ro anda nga kamugeangan ag bugtong nga unga. Halin kato ginpakamayad nandang tatapon si Dapae ag ginasaligan sa maabung butang. Mabahoe nga bulig si Dapae sa pagpangahoy, pagsag-ob it tubi, ag bisan pagpatay sa mga daeagkong sapat agud ipansuea. Nahambae nanda nga maisot man may ikasarang.

Uman nga gin-ingganyo raya it ama nga magpaliwa-liwa sa baybayon. Sakay sa baruto, gintapok ni Ando ro unga sa eawod nga abong pating. Malipayon imaw nga umuli ag nagsugid sa asawa. Ginpasayod it baye nga owa sanda it suea ruyong adlaw ag nagpangalisod ro daywa. Pilang ka ginutlo, nakibot sanda nga may mabahoe nga isda nga nagaeutaw papaeapit. Nagmudlo ro mata ag nadueaan it animo si Anda tag makit-an nga pas-an raya ni Dapae.

Napamatud-an it mag-asawa nga gamhanan ro anda nga kamugeangan ag bugtong nga unga. Halin kato ginpakamayad nandang tatapon si Dapae ag ginasaligan sa maabung butang. Mabahoe nga bulig si Dapae sa pagpangahoy, pagsag-ob it tubi, ag bisan pagpatay sa mga daeagkong sapat agud ipansuea. Nahambae nanda nga maisot man may ikasarang.

*ro sandangaw hay sukat halin sa punta it kamaeagku nga tudlo paadto sa masunod nga tudlo.