AKLANON PROUD

uman nga ginsugid ni Darwin T. Tapayan Nagakangawa ro ina nga pato nga sa lima na' nga mga isiw may sambilog kara nga eain ro itsura ag ginhingadlan nga maeaw-ay nga pato. Abuhon ro anang kulay ag mabahoe ro eawas kumpara sa ap-at nga mga isiw nga pato. Nagakangawa imaw kon ham-an nagapaeagiw kana ro mga isiw nga pato mangin ro ina ku mga raya. Ginhimakas na' nga batunon it mga kaibahan nga isiw pero ginatuya-tuya imaw kara ag owa ginasapaka. Nagsinunod imaw sa mga kaeanasan, ag kasubaan, ukon siin man mag-adto ro mga pato apang owa gid imaw ginakabig nga pamilya. Masubo ro maeaw-ay nga pato ag sambes hay nagdesider nga magbueag sa ginakilaea na' nga pamilya. Ginpakamayad na' nga mageayo kanda. Sang adlaw, nagtangda sa eangit ro maeaw-ay nga pato ag hakit-an na' ro mahilway nga sinakpan it mga gansa nga nagaeupad. Pagkakita na' sa mga raya, may kon ano nga impresyon nga nag-abot kana. Naisipan it maeaw-ay nga pato nga magdungok sa tubi it suba ag naaninag ...

uman nga ginsugid ni Darwin Tapayan Dyaket ag bota. Daya ro hakit-an it daywa ka mag-amigo samtang nagawarang sa tunga it kaeanasan. Nakita nanda ro luma ag gisi nga dyaket sa gilid it mayor nga pilapil kaibahan ro gabot ag gisi nga pares it bota. Sangkiri raya nga natabunan it mga hilamon nga mingko ginhungod agud indi eagi makit-an. Sa bukon it maeayo, nakita nanda ro sangka eaki nga nagahilamon sa tunga it eanas sa idaeom it nagatagiktik nga init ku silak it adlaw. Sa banta nanda hay imaw ra' ro tag-ana. Nakapinuino ro mas bata nga unga nga mag-eksperimento. Ginsugid na' ro plano sa ana nga kaibahan nga gusto na' sigon makita kon ano ro mangin reaksyon it mangunguma kon maduea ro anang mga hinab-on. Buot hambaeon gusto na' nga taguon ro bota ag dyaket. Ginsaway eagi imaw it mas magueang nga unga, ginasugid nga maeain raya. Mawron nga nag-isip imaw it mayad-ayad nga plano. Naisipan na' nga mag-eksperimento sa reaksyon ku tag-ana it bota kon pagabutangan nand...

ni Darwin Tapayan Si Cristo do matuod nga kahayag ro sin-o man nga mageapit hay indi magtaeang Kundi nga rong kahayag hay mangin anang giya ag dayang giya'y owa it katapusan anupa'g ro anang hayag hay abot sa ginharian kung sii'y kabuhi'y dayon ag do kalipa'y hay tuman.

ni Darwin Tapayan Sa matawhay nga kalibutan it pagpangabuhi Sa daeanon hay may tawo nga nagahibi May tawo nga padayon sa pagpanaw sa daeanon Owa't nagapasidungog, 'wa it may nagaunong. Kung imong matan-aw ro siki'g tuhod Puno it gaeos ag do hapdi hay nagamilog A'non bangud kubos nga tawo it dayang eugta Sa dayunon, padayong nagailig, do pageuha. "Ay pangabuhi!" panghakoe it tawong kubos Apang sa kahigayunan: "Pamatii ako, O Diyos!" Imaw nga padayon sa pagpanaw ag pagpangabuhi Sa daeanon ag kalibutan nga sinakpan it kahibi. Kon imong matan-aw ro daeanon ku rayang tawo Mapangutana mo gid: "Mahimo ko baea rato?" Apang sa pihak, angayan nga pagpangabuhi Sa kalibutan imaw hay hantop ag hamili.

ni Darwin Tapayan Maliya eon sa kabukiran Mainom ta't tuba nga mananam Kung imong malasahan Dayo'y magkantahan. Kita'y mag-inom it tuba Magkinalipay, magkinasadya Magsinaot, magkinanta Magpahuway anay ag mag-istorya. Pagkatapos it ubra Anay mapungko sa la mesa: "Pare, do baso'y ihanda Agud kita'y mainom it tuba." Kon tapos eon ro inuman Mauli sa baeay nga gataeang-taeang Nga abi'y may mabug-at nga pas-an Gali'y indi makatuytoy it daean. Matam-is nga tuba sa bukid Do mga manginginom, nagabalikid Abi kon masadya magligid-ligid Sa daean hay magbag-id-bag-id.

ni Darwin Tapayan Banwa ko, matahom nga Pilipinas: Eugta it bueawan ag masinadyang bueak; It masilak nga bato,  brilyante, ag perlas; It manami nga bukid, eawod, ag patag. Matimgas ka nga baeas sa baybayon Masiga ka pa sa mga daeagku nga bituon; Sa kalibutan, ikaw hay haeandumon Ngani ikaw ginapos it mga dumueuong. Bugana sa bugay nga eangitnon, Sa mananam ag manami nga pagkaon; Bugana sa kasapatan ag sahi-sahing pananom, Sa masadya ag manami nga mga taean-awon. Banwa ko, di ko gid pag-ibaylo Sa mga ibanhon nga sahi it tawo Sa makaron ag sa mga paniempo Sa binuean, dinag-on, ukon bisan san-o.

mapig-od nga bersiyon ni Darwin Tapayan Sin-o makapati maisot man may ikasarang? Indi makapati si Anda nga nagbahoe it tuman ro anan nga tiyan bisan limang buean pa eang raya. Mangin si Ando nga ana nga asawa hay ginhadlukan sa kahimtangan ku anang asawa. Mas mabahoe pa raya sa siyam nga buean nga ginanabdos. Sa daya man nga buean, ginsakitan it tiyan si Anda ag manug-unga eon. Kumayampag sa umang si Ando. Dumaeagan raya nga nagakaeanunggo ro ueyo sa kakahuyan agud makaabot sa baeay ni Toyang sangka manugpaunga. Bangud sa may kahinaan eon si Toyang, mangku ueod reo ana kara nga panikangon—mahinay pa sa bao. Tag umabot si Toyang, nalisdan gid imaw nga paungaon si Anda bangud sa kabahoe nga tiyan. Sumaka si Ando sa mataas nga tiyan ni Anda ag eumundag-eundag. Sa pilang eundag, umutot rob aye. Ag bangud ro paltera sa sikwayan, inapok raya it maeayo sa mabaskog nga eupok. Naguba man ro anda nga baeay. Nakibot si Ando nga isaea ka dangaw nga unga ro gumuwa. Indi man makapati...

ni Darwin Tapayan base sa matuod nga natabu Do kabuhi eabaw sa tanan--eabaw sa anumang materyal nga butang. Pasakaon ro daean. Kakahuyan ro palibot--maeayo pa ro baeay it magtiya nga pauli eon halin sa kaeanasan. Sa kabukiran sa sangka banwa it Akean naga-istar ro magtiya. Kaibahan ni Lucia ro ana nga mga gumankon nga sanday Istoy ag Istay, parehong nagatuon sa elementarya. Patunod eon ro adlaw ag amat-amat eon nga ginaeamon it kadueom ro palibot. Samtang sa pamaktason, may gulpi nga nagpaeapit nga mabahoe nga ayam nga nagatueo ro laway ag haom sanda nga angkiton. Sa kahadlok, dumaeagan ro magtiya ag gineagas sanda it bang-aw. Hinapo ro magtiya. Sa kaeuoy ni Lucia sa mga unga, ginpasaka na' raya sa sangka puno it bayawas apang gin-angkit ro siki it unga nga baye ag naabutan ro unga nga eaki sa ubos ag gin-angkit sa ana nga tuo nga alima. Bangud may daea nga sanduko, gineabu ni Lucia it makapilang beses ro bang-aw apang owa nakasarang ro ana nga hinangiban hasta nga hadumug...